- Ponad 950 decyzji z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, prawie 425 mln zł nałożonych kar, więcej niż 800 wydanych istotnych poglądów w sprawach sądowych.
- To tylko niektóre przykłady działań UOKiK w 2019 roku.
- Więcej na ich temat można przeczytać w sprawozdaniu z działalności Urzędu.
– W 2019 roku wydaliśmy ponad 950 decyzji, nałożyliśmy pierwszą karę za nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej oraz najwyższe w historii kary za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów oraz stosowanie klauzul niedozwolonych. Jednak to nie liczby są najważniejsze w naszej działalności, ale pomoc konsumentom, dbanie o równe szanse dla uczestników rynku oraz uczciwą konkurencję. Kompetencje Prezesa UOKiK są znacznie szersze niż wskazuje nasza nazwa – zajmujemy się także monitorowaniem systemu nadzoru rynku aby polscy konsumenci kupowali bezpieczne produkty i tankowali paliwo dobrej jakości. Od lipca 2019 roku Inspekcja Handlowa kontroluje również jakość paliw stałych np. węgla – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.
OCHRONA KONKURENCJI
Praktyki ograniczające konkurencję
W 2019 roku Prezes UOKiK wszczął 56 postępowań wyjaśniających i 14 postępowań antymonopolowych, w tym 13 postępowań dotyczących niedozwolonych porozumień i 1 w sprawie nadużywania pozycji dominującej. Ponadto urząd wystosował 82 wystąpienia miękkie do przedsiębiorców. Polegają one na żądaniu zmiany bądź eliminacji nieuczciwych działań.
UOKiK wydał w 2019 roku 12 decyzji z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, z czego 11 dotyczyło niedozwolonych porozumień horyzontalnych, a jedna porozumienia wertykalnego. Łączne kary finansowe za praktyki ograniczające konkurencję wyniosły 5,2 mln zł. W dwóch przypadkach sankcje obniżono dzięki programowi łagodzenia kar leniency. Polega on na łagodniejszym traktowaniu uczestnika niedozwolonego porozumienia, jeśli dostarczy istotne dowody i współpracuje z urzędem. W 2019 r. przedsiębiorcy złożyli siedem wniosków o objęcie programem.
Od kwietnia 2017 r. funkcjonuje w UOKiK program „Sygnalista”, w ramach którego przekazywane są anonimowe sygnały dotyczące potencjalnych naruszeń prawa konkurencji. Początkowo sygnaliści mogli nawiązywać kontakt z Urzędem mailowo lub za pośrednictwem infolinii. Od grudnia 2019 r. zgłoszenia można dokonać za pomocą specjalnej, zapewniającej pełną anonimowość, platformy internetowej dostępnej pod adresem: https://report.whistleb.com/pl/uokik. W 2019 roku do UOKiK wpłynęło 1531 powiadomień od anonimowych sygnalistów, w tym 57 przez nową platformę. Niektóre z nich zostały wykorzystane podczas 8 przeszukań, które urząd przeprowadził w siedzibach 23 przedsiębiorców. Przeszukanie to narzędzie stosowane w sytuacjach, kiedy zachodzi podejrzenie, że dany podmiot posiada dowody na stosowanie praktyki ograniczającej konkurencję. Prowadzone jest wyłącznie po uzyskaniu zgody sądu i najczęściej przy wsparciu policji.
Kontrola koncentracji
Ochrona konkurencji to także kontrola koncentracji. W 2019 roku Urząd wszczął 298 postępowań, w których sprawdzał, czy fuzje i przejęcia nie wpłyną negatywnie na rywalizację przedsiębiorców. 2019 rok to 261 zgód na transakcje oraz 5 zgód warunkowych. Zdecydowana większość postępowań (ponad 96 proc.) zakończyła się w pierwszej fazie. Koncentracje najczęściej dotyczyły branży nieruchomości (38), usług finansowych (23) i handlu (21).
Przewaga kontraktowa
Rok 2019 to kolejne działania UOKiK dotyczące nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Prezes Urzędu wydał 5 decyzji, w tym pierwszą decyzję nakładającą karę na przedsiębiorcę. Dotyczyła ona T.B. Fruit Polska, a kara za niedotrzymywanie ustalonych przez siebie terminów płatności wynosiła 8,3 mln złotych. Stanowiło to 3 proc. obrotu spółki z poprzedniego roku, co oznacza najwyższy wymiar kary za nieuczciwe wykorzystanie przewagi kontraktowej. Wszczęto 19 postępowań wyjaśniających oraz jedno postępowanie właściwe w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową. Ponadto skierował 40 wystąpień miękkich do przedsiębiorców w celu uzyskania wyjaśnień lub z nakazem zaprzestania wykorzystywania w nieuczciwy sposób swojej przewagi kontraktowej nad rolnikami.
Pomoc publiczna
Pomoc publiczna jest ingerencją państwa w mechanizmy wolnego rynku, dlatego stosowana jest w ograniczonym zakresie. UOKiK wstępnie ocenia wsparcie indywidualne i programy pomocowe pod kątem zgodności z prawem unijnym oraz monitoruje pomoc publiczną. W 2019 roku Urząd zaopiniował 19 projektów pomocy publicznej i projektów rządowych oraz notyfikował Komisji Europejskiej 19 projektów przewidujących udzielenie przedsiębiorcom pomocy publicznej. Do Prezesa UOKiK wpłynęły 502 wnioski o dokonanie interpretacji i 499 projektów dokumentów rządowych do analizy.
OCHRONA KONSUMENTÓW
Ochrona zbiorowych interesów konsumentów i niedozwolone postanowienia umowne
Niezwykle istotnym obszarem działalności UOKiK była w 2019 roku ochrona wrażliwych grup społecznych, m.in. seniorów. Prezes Urzędu wydał decyzje w sprawie nieuczciwych pokazów handlowych z rekordowymi w historii karami finansowymi: kara dla spółki Exito z Opalenicy wyniosła prawie 4 mln złotych, natomiast dla firmy VGET POLSKA ponad 2,7 mln złotych.
Stale powracającą kwestią w decyzjach Prezesa były niedozwolone postanowienia umowne dotyczące sposobu ustalania przez banki kursów walut we wzorcach umów kredytów hipotecznych odnoszących się do walut obcych. Niezwykle ważny z punktu widzenia ochrony konsumentów oraz praktyki orzeczniczej Prezesa UOKiK okazał się wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE (sprawa C-260/18 Dziubak) z października 2019 r. Rozstrzygnięcie to ma zastosowanie do każdej umowy zawierającej klauzule niedozwolone, dlatego może mieć istotne znaczenie dla kredytobiorców przy dochodzeniu swoich roszczeń od banków przed sądami powszechnymi.
Prezes UOKiK wszczął 47 postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, 25 dotyczących uznania postanowień wzorca umowy za niedozwolone oraz 87 postępowań wyjaśniających. Prezes Urzędu wydał 69 decyzji dotyczących praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i 17 w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Ponadto w 18 przypadkach przyjęto zobowiązanie przedsiębiorcy do zmiany praktyki. Kary finansowe wyniosły łącznie prawie 240 mln zł. Podejmowaliśmy liczne działania miękkie: wystosowano aż 546 wystąpień do przedsiębiorców o zmianę praktyki. Ponadto 809 razy wydano istotny pogląd w sprawie dla osób walczących o swoje prawa w sądzie.
Bezpieczeństwo produktów
Ochrona konsumentów obejmuje również bezpieczeństwo produktów. W 2019 roku Prezes Urzędu wszczął 56 postępowań w tym zakresie i wydał 45 decyzji, przy czym 14 razy nałożył na przedsiębiorców kary pieniężne. Większość firm w trakcie postępowania usuwała zagrożenia lub eliminowała produkty niebezpieczne z rynku.
UOKiK monitoruje również system kontroli wyrobów nieżywnościowych pod kątem ich zgodności z wymaganiami unijnymi. W 2019 r. wszczęto 264 postępowania administracyjne i wydano 252 decyzje.
Inspekcja Handlowa
Prezes UOKiK dba o bezpieczeństwo produktów w Polsce także poprzez nadzór nad Inspekcją Handlową. Urząd planuje, koordynuje i monitoruje kontrole prowadzone przez Wojewódzkie Inspektoraty Inspekcji Handlowej (WIIH), a także analizuje ich wyniki. W 2019 r. Inspekcja Handlowa prowadziła 30 ogólnokrajowych kontroli – 19 z zakresu produktów żywnościowych oraz 11 z zakresu produktów nieżywnościowych. Przebadała m.in. ciasta i wyroby ciastkarskie, oznakowanie warzyw i owoców krajem pochodzenia, zabawki, a także etykiety energetyczne.
Jakość paliw
UOKiK jest odpowiedzialny również za zarządzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Wyniki kontroli Inspekcji Handlowej prowadzonych w 2019 r. wykazały, że częściej kwestionowana była jakość paliw ciekłych niż LPG, jednocześnie wyniki kontroli były nieznacznie lepsze niż w roku 2018. W przypadku benzyny i oleju napędowego tylko 1,37 proc. próbek nie spełniało wymagań jakościowych, natomiast w przypadku gazu skroplonego (LPG) było to 0,6 proc.
LEGISLACJA
UOKiK jako organ administracji centralnej angażuje się także w tworzenie skutecznych regulacji prawnych. W 2019 r. przeanalizowaliśmy łącznie 1255 projektów aktów prawnych oraz stanowisk do projektów sejmowych, aby zaopiniować je pod względem potencjalnego wpływu na konkurencję i sytuację konsumentów.
Sprawozdanie z działalności Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w 2019 r. można znaleźć na stronie internetowej UOKiK.
Czytaj więcej na:
https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=17161
